Pompa ciepła split czy monoblok – którą wybrać?

W dzisiejszych czasach wybór odpowiedniego systemu ogrzewania budynku to nie tylko kwestia komfortu, ale też inwestycji w przyszłość. Coraz większą uwagę przykładamy do energooszczędności, ekologii i długofalowych kosztów eksploatacyjnych. To wszystko sprawia, że pompy ciepła zyskują ogromną popularność zarówno w nowym budownictwie, jak i podczas modernizacji starszych obiektów. Wśród dostępnych rozwiązań szczególne miejsce zajmują dwa typy: pompy ciepła split i pompy ciepła monoblok. Na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, lecz różnice między nimi są istotne – zarówno pod względem konstrukcji, jak i sposobu działania czy instalacji.

Jak działa pompa ciepła?

Na początek warto zrozumieć, czym właściwie jest pompa ciepła. To urządzenie, które pobiera energię cieplną z otoczenia – najczęściej z powietrza – i wykorzystuje ją do ogrzewania pomieszczeń oraz przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Cały proces odbywa się dzięki odwróconemu obiegowi chłodniczemu, który składa się z czterech etapów: parowania, sprężania, skraplania i rozprężania. Kluczową rolę pełni czynnik chłodniczy, który umożliwia transfer ciepła nawet przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych.

To, co czyni pompę ciepła wyjątkową, to jej wysoka efektywność – z jednej jednostki energii elektrycznej jest w stanie wygenerować nawet trzy do czterech jednostek energii cieplnej. Dzięki temu jest to jedno z najtańszych i najbardziej ekologicznych źródeł ciepła dostępnych obecnie na rynku.

Pompa ciepła typu split – elastyczność i cisza w domu

Pompy ciepła split składają się z dwóch jednostek – zewnętrznej oraz wewnętrznej – które są ze sobą połączone przewodami z czynnikiem chłodniczym. Jednostka zewnętrzna, montowana na zewnątrz budynku, zawiera sprężarkę, parownik i wentylator. To tutaj pobierane jest ciepło z otoczenia. Z kolei jednostka wewnętrzna, zazwyczaj montowana w kotłowni lub pomieszczeniu technicznym, odpowiada za odbiór tego ciepła i przekazanie go do instalacji grzewczej domu.

Pompa ciepła typu SPLIT – dodatkowe zalety

System split jest bardzo popularny wśród użytkowników, którzy cenią sobie elastyczność instalacyjną i komfort akustyczny. Ponieważ najgłośniejsze elementy układu – sprężarka i wentylator – znajdują się na zewnątrz, wnętrze domu pozostaje ciche. Co więcej, czynnik chłodniczy krąży wyłącznie między jednostkami, co oznacza, że woda grzewcza znajduje się już wewnątrz budynku. To eliminuje ryzyko zamarznięcia instalacji w zimie, nawet podczas awarii zasilania.

• Możliwość serwisowania jednostek oddzielnie

W przypadku awarii jednej z jednostek, możliwe jest jej serwisowanie bez ingerencji w drugą część systemu. To ułatwia naprawy i może skrócić czas przestoju instalacji.

• Lepsza dostępność komponentów zamiennych

Systemy split są bardziej popularne na rynku europejskim, dzięki czemu dostępność części zamiennych i kompatybilnych komponentów jest większa, co wpływa pozytywnie na koszty serwisowe.

• Możliwość rozbudowy systemu (np. o chłodzenie)

Dzięki oddzielnym jednostkom i zaawansowanej automatyce, łatwiej jest dodać funkcję chłodzenia pasywnego lub aktywnego latem – bez konieczności wymiany całego układu.

Pompa ciepła typu SPLIT – dodatkowe wady

Jednak split to nie tylko zalety. Montaż takiej pompy wymaga specjalistycznej wiedzy i uprawnień F-gazowych. Instalator musi wykonać szczelne połączenia chłodnicze, co wiąże się z większym ryzykiem ewentualnych wycieków. Konieczne są też coroczne przeglądy pod kątem szczelności układu, co wpływa na koszty eksploatacji.

• Zwiększona podatność na błędy montażowe

Ze względu na konieczność pracy z czynnikiem chłodniczym, niefachowy montaż może prowadzić do nieprawidłowości w działaniu, np. niewłaściwego ciśnienia czy nieszczelności, co skutkuje spadkiem wydajności.

• Dłuższy czas instalacj

Z uwagi na konieczność wykonania precyzyjnych połączeń chłodniczych i próby szczelności, montaż pompy split trwa zazwyczaj dłużej niż monobloka.

• Wpływ długości przewodów chłodniczych na wydajność

Zbyt długie przewody między jednostkami mogą prowadzić do strat wydajności, co wymaga uwzględnienia w projekcie i często wyższych kosztów materiałowych.

Pompa ciepła monoblok – kompaktowość i bezpieczeństwo układu

Z kolei pompa ciepła monoblok to konstrukcja zintegrowana. Cały układ chłodniczy – włącznie ze sprężarką, parownikiem, skraplaczem i automatyką – zamknięty jest w jednej obudowie, montowanej na zewnątrz budynku. Od strony technicznej przypomina ona klimatyzator, ale o znacznie większej mocy i innej funkcji. Ciepło przekazywane jest bezpośrednio do instalacji grzewczej w budynku za pośrednictwem rur z wodą lub wodą z glikolem.

Pompa ciepła typu MONOBLOK – dodatkowe zalety

Zaletą tego rozwiązania jest prostota montażu – wystarczy podłączyć pompę do zasilania elektrycznego i instalacji hydraulicznej. Nie są wymagane żadne prace związane z montażem przewodów chłodniczych, a co za tym idzie – nie trzeba posiadać uprawnień F-gazowych. To sprawia, że pompy monoblok są chętnie wybierane przez osoby chcące ograniczyć koszty instalacji oraz przez inwestorów, którzy mają ograniczony dostęp do certyfikowanych instalatorów.

• Wysoka kompaktowość dla budynków bez kotłowni

Ponieważ nie potrzebuje jednostki wewnętrznej, monoblok to świetne rozwiązanie dla małych budynków lub domów pasywnych, gdzie brakuje osobnego pomieszczenia technicznego.

• Mniejsze ryzyko błędów instalacyjnych w układzie chłodniczym

Zamknięty układ chłodniczy, fabrycznie szczelny, eliminuje większość problemów, które mogą wystąpić podczas ręcznego montażu (np. nieszczelności, nieprawidłowe napełnienie czynnikiem).

• Krótszy czas montażu

Instalacja sprowadza się do połączenia urządzenia z siecią wodną i elektryczną, co znacznie przyspiesza cały proces, zwłaszcza w nowych inwestycjach.

Pompa ciepła typu MONOBLOK – dodatkowe wady

Jednak to rozwiązanie ma swoje ograniczenia. Woda w układzie hydrauliczno-grzewczym przepływa przez rury na zewnątrz budynku, co niesie ze sobą realne ryzyko zamarznięcia. Aby temu zapobiec, stosuje się dodatkowe zabezpieczenia, takie jak grzałki szczytowe, izolacje termiczne czy stosowanie glikolu jako medium grzewczego. Dodatkowo jednostka monoblok zazwyczaj jest większa i cięższa, co może wymagać wzmocnienia fundamentów lub podłoża, na którym zostanie zamontowana.

• Wymaga niezawodnego zasilania elektrycznego zimą

W przypadku braku prądu i przy braku zabezpieczeń, rury z wodą na zewnątrz mogą zamarznąć. W domach z niestabilnym zasilaniem wymaga to dodatkowych rozwiązań, np. UPS-ów lub agregatów.

• Mniejsza możliwość dostosowania systemu do przyszłych rozbudów

W systemie monoblok trudniej jest wprowadzać modyfikacje – np. dołączenie chłodzenia lub podziału na kilka stref grzewczych.

• Zależność od producenta (tzw. „zamknięty system”)

Wiele pomp typu monoblok to urządzenia o wysokim poziomie integracji, przez co w razie awarii trudno je modernizować lub częściowo wymieniać – często wymagana jest interwencja autoryzowanego serwisu.

Split czy monoblok – co będzie lepsze dla Ciebie?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ wybór zależy od wielu czynników. Jeżeli zależy Ci na cichej pracy, masz pomieszczenie techniczne i dostęp do wykwalifikowanego instalatora, pompy split będzie prawdopodobnie lepszym wyborem. Daje on większe bezpieczeństwo w zimie i pozwala na większą elastyczność w planowaniu instalacji wewnętrznej.

Z kolei pompy monoblok sprawdzą się tam, gdzie liczy się prostota instalacji, szybkość uruchomienia systemu i ograniczone możliwości adaptacji przestrzeni wewnętrznej. To dobry wybór również w sytuacjach, gdy chcemy ograniczyć formalności oraz koszty związane z uprawnieniami F-gazowymi.

Pompa ciepła to inwestycja na lata – nie tylko w komfort cieplny, ale również w obniżenie rachunków za energię i w ochronę środowiska. Zarówno systemy split, jak i monoblok, mogą świetnie sprawdzić się w domach jednorodzinnych, ale wybór konkretnego rozwiązania powinien być poprzedzony analizą techniczną, lokalizacyjną i finansową. Dobrym krokiem będzie konsultacja z doradcą technicznym lub projektantem instalacji HVAC, który pomoże dobrać odpowiedni model do Twojego domu i warunków klimatycznych.